ABD ALTYAPI PAZARI HAKKINDA
Haziran 14, 2019
Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.
ABD’de altyapı yatırımları ekonomik büyümenin önünü açan bir etken olmussa da gerek gelecekteki büyümeyi, gerekse büyüme oranını tehdit altında bırakan bir finansman açığı ortaya çıkmıstır. Amerikan İnsaat Mühendisleri Birliği (ASCE) önümüzdeki 10 yıllık dönemde gelirler ve ihtiyaçlar arasında 1,4 trilyon dolarlık bir açığın ortaya çıkmasını ve bu açığın karsılanamadığı durumda altyapıdaki eksikliklerden dolayı ABD’nin gayrı safi yurt içi hasılasının 3,9 trilyon dolar düsmesi, istihdamda 2,5 milyonluk bir azalma ve hane basına 3.400 dolar yoksullasma gibi sonuçlarla karsılasılmasını beklemektedir.
Elyaf takviyeli plastik kompozit ürünler ve bunlarla bağlantılı sistemler ABD’de mevcut altyapının etkin bir biçimde elden geçirilmesi ve güçlendirilmesini sağlayabilir ve bunu da bu sistemlerin yeniden yapılmasının getireceği maliyetin çok küçük bir kısmı karsılığında mümkün kılabilirler. Ayrıca yüksek korozyon görülen alanlarda alısılmıs insaat malzemelerine kıyasla daha ekonomik alternatifler de sunabilirler. Fiber takviyeli plastik (FRP) kompozit korozyona dayanıklılık, mukavemet, manyetik geçirgenlik, sağlamlık ve ağırlığına kıyasla yüksek sertlik oranı gibi bazı net avantajlar sunmaktadır. Kompozit malzemeler ayrıca ciddi ekonomik avantajlar da sunabilir.
Örneğin FRP kompozit kaplamayla çelik, beton ya da ahsap yapılar yeni yapı maliyetinin yaklasık yüzde 5’i gibi bir rakamla onarılabilmektedir. Benzer biçimde çelik yerine FRP insaat demirlerinin kullanımı da toplam proje maliyetini yalnızca yüzde 1 değistirirken beton yapıların sağlamlığını ciddi oranda artırabilmektedir.
Akarsular üzerinde mobil baraj seti olarak kullanılabilecek FRP kapı kanatları kompozitlerin kullanımına harika bir örnektir. 150 yılı askın bir süre boyunca kapı kanatları büyük ve dayanıklı, büyümesi uzun zaman alan ağaçların kerestesi kullanılarak üretilmistir. Ancak böylesi yaslı ağaçların sayısının azlığı karsısında bakım maliyetleri artmıs, dayanıklılık boyutunda ise gerilemeler yasanmıstır. West Virginia Üniversitesi (WVU) tarafından gelistirilerek test edilen ve Composites Advantage tarafından üretilerek 2015’te ABD Ordusu Mühendislik Teskilatı (USACE) tarafından Illinois Nehrine yerlestirilen bir kapı kanadı bu açıdan önemli bir örnektir. O dönemden bugüne de basarıyla hizmet vermektedir. FRP kullanımıyla ürünün ömrünün 15 yıldan 50 yıla çıkmasının beklenmesi bir yana, USACE temsilcisinin ifadesiyle ahsap kapı kanatlarına göre ilk üretim maliyeti de üçte iki oranında asağı çekilmistir.
Ancak altyapı uygulamalarında FRP’nin kullanım oranı toplam yapısal malzeme hacmi içinde ancak yüzde 1 civarındadır.
Nisan 2018’de akademiden uzmanlar, ACMA temsilcileri ve kamu görevlileri ABD Temsilciler Meclisinin Bilim, Uzay ve Teknoloji Komisyonu (Arastırma ve Teknoloji Alt Komisyonu) nezdinde soruları cevaplamıslardır. Dile getirdikleri görüsler kapsamında, kompozit malzemelerin pazar payını artırabilmek için asağıda belirtilen önemli alanlarda ele alınması gereken meselelere değinmislerdir:
- İlk üretim maliyeti, dayanıklılık, atese dayanıklılık, kurulum ve halihazırda kullanımdaki yapılara sonradan uygulama kolaylığına odaklanarak yeni kompozit malzeme ve sistemlerin gelistirilmesi.
- Mevcut altyapıyı güçlendirme çalısmalarında kullanılacak kompozit malzemeler için akıllı üretim sistemlerinin gelistirilmesi ve yeni modüler sistemlerin toplu üretimi yoluyla isgücü verimliliğinin ve yüksek nihai ürün kalitesinin yakalanması.
- Standartların katı bir biçimde uygulanması da dâhil olmak üzere, üretim, mevcut yapılara uygulama, insa, değerlendirme ve bakıma yönelik olarak genel kabul gören kural ve standartların gelistirilmesine start verilmesi.
- Federal hükûmet ve eyaletlerin yönlendirdiği altyapı projelerinin alternatif tasarımlar mahiyetinde kompozitleri de içerecek biçimde bir araya getirilmesi.
- Halihazırda kullanılan altyapı sistemlerinin yerine yenisini sıfırdan yapmak yerine bunları kullanımda tutmaya yardımcı olmak üzere FRP kompozit malzemeler kullanılarak yapılacak önleyici bakım ve onarımlar için ülke genelinde fon ayrılması.
- ABD’deki 3,2 milyon insaat isçisi için kompozit malzemelerin kullanımına yönelik olarak is basında verilen eğitimler ve diğer eğitim araçları.
Amerika Birlesik Devletleri bes cam elyafı üretim tesisinden ikisine ev sahipliği yapmakta ve kömür ziftinden çekilmis olanlar da dâhil olmak üzere dünyanın tüm karbon fiber üretiminin yaklasık üçte birini gerçeklestirmektedir. ABD’de üretilen kompozit malzemelerin ihraç rakamlarının 2022’ye kadar yılda yaklasık yüzde 4,9 artıs göstermesi ve bu durumun özellikle yüksek evsaflı kompozit ürünlerde kendisini hissettirmesi beklenmektedir. Dolayısıyla ABD’deki kompozit sanayi altyapı pazarına açılmak için avantajlı bir konumdadır.
Ancak altyapı pazarında malzemeler ve bunlarla ilgili tasarım ve sistemler için verilen tekliflerin önemi ısığında, mevcut kurallar ve sartnamelere uyumun belirleyici bir role sahip olduğu unutulmamalıdır.
Altyapı pazarına hitap ederek girilecek bir büyüme sürecinde ASTM International ile test standartlarının gelistirilmesinde isbirliğinin yanı sıra ACMA, USACE, ASCE, Amerikan Eyalet Karayolları ve Ulasım Yetkilileri Birliği, eyaletlerin Ulastırma Kurumları ve diğer kurumlarla birlikte standart ve kuralların gelistirilmesi elzemdir. Üreticiler, yükleniciler ve son kullanıcıların birlikte çalısarak altyapı pazarında kompozit malzemelerin yüksek hacimli kullanımını sağlamaları gereklidir.
Not: Bu yazı Composites Manufacturing Dergisinin Ocak-Şubat 2019 tarihli sayısından Türkçe’ye çevrilmistir.