Kord Endüstriyel İp ve İplik San. ve Tic. A.Ş.‘nin Kompozit Sanayicileri Derneği’nin gücünü ve etkinliğini daha da arttıracağına olan inancımızla kendilerine aramıza hos geldiniz diyoruz.

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

Kompozit sektörü üst üste altıncı yılında da büyüme trendini sürdürmekte ve geçen yıla kıyasla yüzde 2 büyüyerek tahmini 1,14 milyon metrik ton düzeyine ulasmaktadır. (Bkz. Şekil 1.) Geçmiste olduğu gibi Avrupa’nın GFRP üretim hacmi piyasanın çesitli segmentlerinde gözlemlenen trendleri yansıtmaktadır. Öncelikle otomotiv sektöründe kullanılan termoplastiklerin üretiminde halen çoğu termoset malzemenin üretimine kıyasla daha güçlü bir büyüme görülmektedir.

Şekil 5: Avrupa’daki GFRP Pazarı (bin ton)

Her ne kadar Avrupa’daki GFRP üretimi büyümeye devam etmekteyse de, hacim bazında halen global pazarlardaki trendlerin gerisinde kaldığı söylenebilir.

Son yıllarda bilhassa Asya ve Amerika’daki üretim hacimleri yüzde 2’nin çok üzerinde büyüme göstermektedir.

Ülke bazında yapılan analiz Avrupa’da çesitli trendleri göz önüne serebilmektedir. Çesitli bölgeler arasında kayda değer farklar mevcuttur ve bunların da ayrıca ele alınması gerekmektedir. Örneğin Almanya’da GFRP üretimi ulasım sektörüne ve elektrik/elektronik sektörüne odaklı bir yapı arz etmektedir. Buna karsılık Türkiye’de altyapı pazarı canlılık gösterirken Norveç ve İsveç’te petrol ve doğal gaz sektörünün öne çıktığı görülmektedir.

Olumlu açıdan bakmak gerekirse, değerlendirmeye alınan bölgelerin hiçbirinde üretimin azalmadığı söylenebilir. İspanya, Portekiz, Fransa ve İtalya’yı içeren güney Avrupa bölgesindeki ülkelerin tümü bu yıl ortalamanın üzerinde büyüme rakamları bildirmektedir. 2012’den bu yana İspanya ve Portekiz’deki üretim hacminin sabit bir seyir izlediği açıksa da, son dönemde yukarı yönde bir trende girildiği görülmektedir. Almanya 2018’de 229.000 metrik ton toplam üretim hacmiyle kompozit alanında Avrupa’daki liderliğini sürdürmektedir. Almanya liderliğini sürdürse de büyüme oranı pazardaki ortalamanın altında kalmıstır.

Doğu Avrupa ülkelerinde pazarın büyüme oranı ise ortalama yüzde 2,5 olmustur. Benelüks ülkeleri (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg), İskandinavya, Avusturya ve İsviçre’de bildirilen rakamlar değismemis ve böylelikle bu ülkeler ortalamanın altında kalmıstır. İngiltere ve İrlanda’da üretim sadece yüzde 1,3 artmıstır.

Geleceğe iliskin trendleri öngörmenin güçlüğüne rağmen GFRP pazarının devam eden gelisimini etkileme potansiyeli olan genel dalgalanmaları tespit edebilmek mümkündür. Örneğin otomotiv sektörü halen önemli değisimler geçirmektedir. Bu değisimler zorlayıcı olsa da, üreticiler açısından yeni malzemeleri seçme ve bu alanlara yatırım yapma bağlamında fırsatlar getirecekleri de açıktır. Hafif olmanın yanında GFRP elektro-hareketlilik de dâhil olmak üzere ulastırma sektörünün birçok segmenti için çok çesitli avantajlar sunmaktadır. Diğer avantajları arasında düsük enerji tüketimi, dayanıklılık, ve bakım gerektirmeme sayılabilir. Kompozit malzemeler ayrıca yalıtkan olup nispeten düsük maliyet düzeyinde mükemmel performans sunmaktadırlar.

SMC/BMC ve termoplastikler gibi seri üretimde halen yoğun bir biçimde kullanılan malzemelerin yanında profil çekme gibi kesintisiz süreçler de tekrar dikkat çekmeye baslamaktadır.

Pazardaki birçok segment GFRP üretiminde artısı tetikleyebilecek potansiyele sahiptir. GFRP anten dikme ve bina giydirme çalısmalarında daha büyük bir rol oynayabilecektir. Kompozit malzemeler halihazırda büyüyen havacılık ve uzay sektöründe kullanılan hafif üretim konseptlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Enerji sektörü de büyümekte ve son yıllarda giderek artan önemiyle dikkat çekmektedir. Bu trendin gelecek yıllarda da devam edeceği açıktır.

Çok yönlü nitelikleri ve diğer malzemelerle bir arada kullanılmaya çok uygun olusları sayesinde GFRP ve diğer kompozit malzemeler bir çok uygulamada olağanüstü potansiyel sunmaktadır. Ancak bu malzemelerin bilinirliği halen oldukça kısıtlı bir düzeydedir ve henüz karar alıcıların değerlendirdikleri alternatifler arasında kendilerine emin bir yer bulduklarını söylemek mümkün değildir. Bu noktada bir değisim elzemdir. Zira kompozit malzemeler iyi, hatta belki alternatiflerden daha iyi bir tercihtir. Müsterilerin bu malzemeleri yeniden değerlendirebilmesi ve kompozitlerin standartlar/kurallar ile düzenlenmesi durumunda Avrupa’daki pazarın gelecek yıllarda bugüne kadar görülenin üzerinde bir hızla büyümesi kaçınılmaz olacaktır.

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

Dünyadaki tüm insaat faaliyetlerinin yarısından fazlasına ev sahipliği yapan Çin kompozit alanında sektöre yön veren bir ülke konumundadır.

2018 İLK 500SIRALAMASI	FİRMA ADI
22	TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYİİ A.Ş. (TUSAŞ)
129	KORDSA TEKNİK TEKSTİL A.Ş.
198	DYO SANAYİ BOYALARI SAN. VE TİC. A.Ş.
458	EGE KİMYA SAN. VE TİC. A.Ş.

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

Her yıl otomotiv uygulamalarında kullanılmak üzere neredeyse 4,5 milyar libre kompozit malzeme satılmaktadır. Bu hacmin çok büyük bir kısmını genellikle termoset malzemelere kıyasla daha düsük malzeme ve isleme maliyeti olan termoplastik kompozitler olusturmaktadır. Otomotiv sektöründe kompozit tüketimini tesvik eden unsurlar arasında, basitçe ifade etmek gerekirse araç üretiminde çelik ve alüminyum gibi malzemelerin yerini alarak çesitli uygulamalara giris yapmak sayılabilir.

Halihazırda üretimdeki araçlardaki kompozit uygulamalarında tüketilen malzeme miktarı üretilen araç sayısına orantılı bir seyir arz etmektedir. Global araç üretiminin 2019’da ve yakın gelecekte ancak sınırlı bir büyüme sergilemesi ve yıllık büyüme oranlarının yüzde 2 civarında seyretmesi beklenmektedir. Birim bazında üretimdeki büyümenin en büyük kısmının Çin ve güneydoğu Asya ülkelerinde görülmesi, Amerika Birlesik Devletleri ve Batı Avrupa gibi oturmus pazarlardaki rakamlarınsa nispeten yatay bir seyir izlemesi öngörülmektedir. Dolayısıyla hacimde kayda değer bir artıs sağlamak için kompozit malzemelerin mevcutta çelik ve alüminyum kullanılan uygulamalarda kendilerine yer bulması gerekecektir.

Seri üretilen otomobillerde uygulama alanında ise ciddi bir rekabet söz konusudur ve malzemeler maliyetlerine kıyasla performans ve ağırlık bağlamında kattıkları değere göre değerlendirilmektedir. Kompozit malzemelerin tercih edilmesinde belirleyici olan baslıca nedenlerden birinin ağırlığı azaltmak olduğu dikkate alındığında, OEM’lerin ağırlığı azaltmaya ne kadar önem atfettiği kompozit malzemelerin gelecekte ne ölçüde benimseneceğinde de kilit rol oynayacaktır. İlgili bölgelerde getirilen yakıt ekonomisi standartları ve elektrikli güç aktarım sistemlerinin benimsenmesi de otomotiv piyasasında kompozitlerin geleceğini sekillendirecek hususlar arasındadır.

Yakıt ekonomisi standartları ve emisyon sınırlamaları yakın dönemde yeni araçlarda hafif malzemelerin kullanıma alınmasını tetikleyen baslıca nedenler arasında sayılmaktadır. Daha hafif araçların durma ve kalkma için daha az enerjiye ihtiyacı vardır. Bu da yakıt ekonomisini artırmaktadır. 2021’e kadar uygulamaya konulması öngörülen ve daha yüksek yakıt ekonomisi öngören standartların bir sonucu olarak hafif araçlarda alüminyum ve güçlendirilmis çelik kullanımı ciddi bir artıs gösterirken GFRP ve CFRP’nin kullanımı ve bu ürünlere gösterilen ilgi de hızlı bir büyüme trendine girmistir.

2020-2022 döneminde yakıt ekonomisi ve emisyon alanındaki katı

düzenlemeler, hafif malzemelere olan talebi artırmaya devam edecektir (Şekil 1). Avrupa, küçük, hafif ve verimli araçlar için hükümet ve tüketici tesvikleri nedeniyle otomotiv kompozit dünyasının kurulmus merkezidir.

Amerika Birlesik Devletleri ve Kanada mevcut durumda 2022 sonrasına yönelik yasal düzenlemeleri de sekillendirmis bulunan istisnai ülkelerse de, Amerika Birlesik Devletleri 2021’den sonra bu düzenlemeleri biraz gevsetme seçeneğini değerlendirmektedir. Yakıt ekonomisi alanındaki yasal düzenlemelerin daha az zorlayıcı hale gelmesi Kuzey Amerika’da hafif kompozit malzemelerin benimsenmesini tesvik eden bir unsuru ortadan kaldırabilir ve bu da kompozit teknolojisindeki ve malzeme kullanımındaki liderliğin baska bölgelere kaymasını sağlayabilir.

Şekil 3: Geçmisten bugüne uygulamaya konulan araç yakıt ekonomisi standartları.

Otomobillerde yeni teknolojilerin ortaya çıkması da sektörde kompozit malzemelere olan talebi gelecekte sekillendirecek etkenler arasındadır.

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

ABD’de altyapı yatırımları ekonomik büyümenin önünü açan bir etken olmussa da gerek gelecekteki büyümeyi, gerekse büyüme oranını tehdit altında bırakan bir finansman açığı ortaya çıkmıstır. Amerikan İnsaat Mühendisleri Birliği (ASCE) önümüzdeki 10 yıllık dönemde gelirler ve ihtiyaçlar arasında 1,4 trilyon dolarlık bir açığın ortaya çıkmasını ve bu açığın karsılanamadığı durumda altyapıdaki eksikliklerden dolayı ABD’nin gayrı safi yurt içi hasılasının 3,9 trilyon dolar düsmesi, istihdamda 2,5 milyonluk bir azalma ve hane basına 3.400 dolar yoksullasma gibi sonuçlarla karsılasılmasını beklemektedir.

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

Karbon fiber pazarı yılda yüzde 10 ila 15 oranında büyümeye devam ediyor. 2018’de dünya genelinde karbon fiber talebi yaklasık 85.000 metrik ton düzeyine ulasmıs durumda. Geçen yılki büyüme havacılık ve uzay programlarında, rüzgar türbini kanatlarında ve çesitli endüstri uygulamalarındaki tedrici hacim artısına dayanmakta.

Öngörülebilir gelecekte de bu büyüme oranının devam etmesi bekleniyor. Havacılık ve uzay ve rüzgar türbini kanadı uygulamaları pazarda yaklasık yüzde 20’ser pay sahibiyken otomotiv ve spor malzemeleri ise yine pazarın yaklasık yüzde 15’erlik kısmına tekabül ediyor. Geri kalan yüzde 25 ila 30’luk kesimse enjeksiyonlu kalıplamayla üretilen plastikler için bilesikler, basınç kapları, insaat ve altyapı destekleme ürünleri, takım sistemleri, denizcilik, ve petrol ve doğal gaz gibi çesitli uygulamaları kapsamakta. Gün geçtikçe yeni uygulama ve programların devreye girmesiyle tüm segmentlerde büyüme görülüyor.

Karbon fiber üretim kapasitesi ise giderek bu talepleri karsılamakta zorlanmaya baslamıs durumda. Genel toplama bakıldığında sektörün (kağıt üzerindeki) kapasitesi 140.000 metrik ton olsa da, üretilen ürünlerin çesitliliği ve süreçteki çesitli geçissizlikler sektörün fiiliyatta net kapasitesinin yalnızca 100.000 metrik ton düzeyinde kalması sonucunu doğuruyor. Dolayısıyla halen gerek uzun süredir faaliyet gösteren üreticilerin kapasite artısı, gerekse sektöre yeni giren isimlerin kurduğu yeni tesisler gündemde önemli bir yer isgal ediyor. Tüm bölgelerde kapasite artısı yapıldığı görülüyor. Bunlar arasında ABD (örneğin Alabama ve Güney Carolina’daki yatırımlar), Avrupa (örneğin Fransa) ve Asya’daki yatırımlar ilk akla gelenler.

Karbon fiber talebinde dünya piyasasının yüzde 20 ila 25’ini olusturan Çin’de de yeni bir isim bu sektöre giris yapmıs olsa da, ülkede halen kapasite ve üretim bağlamında önemli bir açığın olduğunu söylemek yanlıs olmaz. Zira Çinli üreticiler dünyanın kağıt üstündeki kapasitesinin yüzde 12 ila 15’ine sahip olsalar da fiili üretimde yüzde 5’in altında kalıyorlar. Çin’deki firmaların daha fazlasını yapmak için çok fazla nedeni var. Karbon fiber talebinin 2019-2020 döneminde 100.000 metrik tonu asması beklentisi ısığında ek kapasitenin de devreye girmesi öngörülüyor.

Karbon fiber takviyeli plastiğin (CFRP) belirli bir alanda kabul görmesi gerek teknik gerekse ekonomik avantajlarının gösterilmesiyle mümkün olabilir. Bir çok uygulamada karbon fiberin baslıca teknik avantajları malzemenin ağırlığına kıyasla sağlamlığının yüksek olması ve dolayısıyla daha hafif yapıları mümkün kılmasından kaynaklanıyor. Örneğin çelikten mamul beyaz renkli bir otomobil gövdesi (birbirine kaynakla tutturulmus baskı saç bilesenlerden olusan bir araç) 400 kilogram ağırlıkta olabilir. Öte yandan bu araç CFRP’den üretildiğinde ağırlığı 100 kilogramı pek asmayacaktır ve bu da benzinli ve dizel motorlu araçlarda yakıt tüketimini ve karbondioksit salınımını azaltarak performansa katkıda bulunacak ya da elektrikli araçların menzilini ciddi ölçüde artıracaktır.

Pazarda son kullanıma dönük tüm segmentlerde ciddi bir büyüme potansiyeli görülmektedir. Havacılık, rüzgar türbini kanatları, spor malzemeleri ve kalıp bilesikleri artık kendini kabul ettirmis kullanım alanları olup karbon fiber kullanmak üzere tasarlanan programların sayısındaki artısa paralel olarak büyüme sergileyeceklerdir. (Sıkıstırılmıs doğal gaz, likit petrol gazı, hidrojen vs. için üretilen) basınçlı kapların yanında insaat ve altyapı alanındaki uygulamalar da yeni yeni kendini hissettiren son kullanım unsurları olarak öne çıkmakta ve faydalarının anlasılması ve bu alandaki uygulama yöntemlerinin gelistirilmesi ile ciddi bir büyüme potansiyeli sergileyecekleri görülmektedir. Otomotiv alanındaki uygulamalar da en ciddi potansiyeli olan pazar segmenti olarak öne çıkmakta ve su anki ilk uygulamaların ötesine geçmek üzere çok sayıda araç platformu ve uygulama gelistirme sürecinin devam ettiği bilinmektedir. Gelistirme ve uygulamaya alma sürecinin su anki ivmesiyle devam ettiği bir gelecekte bu pazarın yapısının bugünkünden çok daha farklı olması beklenebilir. (Bkz. Şekil 1.)

Şekil 1: Pazarın Geleceğine dair Potansiyel bir Senaryo

Her ne kadar kompozit malzemeler çelik ve alüminyum gibi daha alısılmıs malzemelerle pazar payı için çekismekte ise de, kompozit malzemelerin dünya genelinde giderek daha artan bir biçimde kullanıldıkları görülmektedir. 2024’e kadarki dönemde global kompozit pazarının büyüklüğünün yıllık yüzde 7,8 büyüme sergileyerek 130,8 milyar dolar düzeyine ulasması beklenmektedir.

Kompozit sektörü üst üste dokuzuncu yılda da büyüme yakalamıs olup çok sayıda dikey pazar ekseninde kayda değer fırsatlardan söz edilebilir. Genel itibarıyla ABD’de kompozit sektörü 2018’de, insaat demiri, pervane kanadı, boru, depo, banyo küveti, otomotiv bilesenleri ve daha bir çok üründe 25,2 milyar dolar düzeyinde bir değer sunmustur. Önde gelen takviye malzemesi olarak cam elyafı da bu alandaki fırsatların altında yatan üründür.

Cam elyafı pazarı 2018’de yüzde 2,9 büyümeyle hacmen 2,5 milyar libre, değer olarak da 2,1 milyar dolar düzeyine ulasmıstır. ABD’de cam elyafına talebin 2024’e gelindiğinde yıllık yüzde 2,8 bilesik büyüme oranıyla 3 milyar libre düzeyine ulasması beklenmektedir.

Arz-talep bağlamında global cam elyafı kapasitesi 2018’de 10,9 milyar libre iken, kapasite kullanım oranı da yüzde 91 olarak gerçeklesmistir. (Bkz. Şekil 1.) 2019’da dünyanın dört bir yanındaki önde gelen cam elyafı üreticilerinin bir çoğunun yeni tesisler açmasıyla cam elyafı üreten tesislerin kapasitesinde bir artıs beklenmektedir.

Şekil 1: Global Cam Elyafı Talebi ve Üretim Kapasitesi

Sevkiyat miktarı (milyar libre)

Owens Corning, Fransa’da Chambery’deki cam elyafı üretim tesisinin kapasitesini artırmakta ve böylelikle Avrupa’da artan termoplastik talebine yanıt vermeyi amaçlamaktadır.

Firma ayrıca ortaklasa teknoloji yatırımları yapmak ve Çin’de yüksek modüllü cam elyafı ürünler üretecek yeni bir tesisi insa ederek isletmek üzere Chongqing Polycomp International Corp. (CPIC) ile de bir stratejik isbirliği ve tedarik sözlesmesi de yapmıstır.

Yıllık 110.000 metrik ton üretim kapasitesi olacak yeni tesisin 2019 ortalarında faaliyete geçmesi ve rüzgar enerjisi sektöründeki artan talebi karsılamaya yardımcı olması bekleniyor.

Kapasite artısına giden diğer cam elyafı üreticileri arasında Jushi China ve Nippon Electric Glass Co. Ltd. (NEG) de sayılabilir. Jushi China, Güney Carolina’da 2018’in sonunda faaliyete geçmesi beklenen 80.000 ton kapasiteli üretim tesisinin yanı sıra, Mısır’da da 200.000 ton kapasiteli bir tesis insa ediyor. 2017’de NEG, Amerika Birlesik Devletlerindeki operasyonlarını büyütmek amacıyla PPG Industries’in ABD’deki cam elyafı isini devralmıs.

Giderek daha fazla sayıda OEM kompozit malzeme kullanımına baslarken GFRP’nin geleceği parlak görünüyor. Kompozitlerin mevcut pazar payının yüzde 1’in altında olduğu çok sayıda uygulamadan bahsetmek mümkün: insaat demirleri, pencere profilleri, altyapı direkleri ve yaprak yaylar bunlardan sadece birkaçı. Teknoloji ve inovasyona yatırım bu tür uygulamalarla kompozit pazarının büyümesine yardımcı olacaktır. Ancak bunun için devrim niteliğinde teknolojilerin gelistirilmesi, sektördeki firmalar arasında kayda değer isbirliği, değer zincirlerinin ve kompozit malzemelerin ve son kullanıma yönelik ürünlerin satısında yeni yöntemlerin yeniden kesfi gerekiyor.

Kompozit sektörü karmasık ve bilgi yoğun bir sektör ve yüzlerce ham madde niteliğinde ürün içeren ve binlerce uygulamaya hitap eden bir portföy söz konusu. Dolayısıyla sektörün sinerji, yetkinlik, inovasyon potansiyeli, fırsatların büyüklüğü, rekabetin yoğunluğu, kâr potansiyeli, sürdürülebilirlik ve büyümeyi tetikleyen diğer etkenlere dayalı büyük ölçekli bazı uygulamaları belirleyip bunlara öncelik vermesi gerekiyor. ABD’de kompozit sektörü, kullanılan hacim bazında sektörün yüzde 69’unu temsil eden baslıca üç segment ekseninde yapılanmıs durumda: ulasım, insaat, ve boru ve depo.

Genel itibarıyla cam elyafı sanayinin halen çelik ve alüminyum gibi malzemelerin hâkim konumda olduğu yapısal malzemeler pazarındaki mevcuttaki küçük payını ciddi ölçüde büyütebilme potansiyeli mevcuttur. Alısılmıs malzemelere kıyasla rekabet avantajı elde edebilmek bağlamında sektörün bazı önemli alanlara odaklanması gerekmektedir:

• İnsaat mühendisliği, otomotiv ve boru ve depo gibi yüksek hacimli pazarlarda kompozit malzemelerin faydaları konusunda mühendis ve tasarımcıların bilgilendirilmesi.
• Kompozitlerin kullanıldığı durumlarda onarım ve geri dönüsüm süreçlerini de ele almak suretiyle çelik ve alüminyumda olduğu gibi altyapı sürecinin a’dan z’ye ele alınarak gelistirilmesi.
• Yüksek hacimli pazarlara yönelik olarak 1 ila 2 dakikalık çevrim süresi hedefine ulasmak üzere oturmus ileri üretim süreçlerinin gelistirilmesi.
• Kompozitlerin çelik ve alüminyum parçalarla rekabet edebilir konuma gelmesi için malzeme ve parça maliyetlerinin asağı çekilmesi.
• Yasam döngüsü ve performans bağlamında rekabet avantajı elde etmek üzere devrim niteliğinde teknolojilerin gelistirilmesi.